کاهش میزان تقاضای تولیدات فولادی در بازار داخلی, همراه با افت اجرای پروژه‌های عمرانی, فولادسازان را در شرایط بحرانی قرار داده بود, به‌طوری‌که از محموله‌های ارائه‌شده به بورس کالا نزدیک به یک‌سوم آن فروخته می‌شد و این شرایط برای تولیدکنندگان مقاطع فولادی نامطلوب بود. اما از اواخر سال گذشته این روند تاحدودی متوقف شده و فولادسازان شرایط بهتری را تجربه می‌کنند.

تعرفه, مسکن یا مخرب کارخانه های فولاد

کاهش میزان تقاضای تولیدات فولادی در بازار داخلی, همراه با افت اجرای پروژه‌های عمرانی, فولادسازان را در شرایط بحرانی قرار داده بود, به‌طوری‌که از محموله‌های ارائه‌شده به بورس کالا نزدیک به یک‌سوم آن فروخته می‌شد و این شرایط برای تولیدکنندگان مقاطع فولادی نامطلوب بود. اما از اواخر سال گذشته این روند تاحدودی متوقف شده و فولادسازان شرایط بهتری را تجربه می‌کنند.
در سال‌های گذشته کشور چین بسیاری از بازارهای فولادی دنیا را تصاحب کرده بود, بنابراین بسیاری از کشورها برای حمایت از تولیدات داخلی خود تعرفه‌های بالایی برای واردات فولاد وضع کردند تا به این وسیله نرخ فروش فولاد چین در داخل کشورهای‌شان گران‌تر از تولید داخلی تمام شده و محصولات داخلی آنها ارزشمندتر شود.

وضعیت بازار داخلی
در کشور ما نیز دولت در جهت حمایت از تولید داخل تعرفه‌هایی برای واردات فولادی در نظر گرفته که همین موضوع نیز موجب افزایش حجم و ارزش معاملات فولادی در ماه‌های اخیر در بورس کالا شده است. در این میان کارشناسان برای اعمال تعرفه‌های فولادی نظرات متفاوتی دارند. برخی معتقدند این میزان تعرفه به افزایش تولید داخلی کمک می‌کند اما گروهی دیگر عقیده دارند با این میزان تعرفه, فولادسازان تنبل خواهند شد و به دنبال اصلاح زیرساخت‌ها و استفاده از فناوری‌های نوین نخواهند بود.
میزان تعرفه‌های اعمالی
در سال ۹۴ تولیدکنندگان فولاد خواستار اعمال تعرفه برای محصولات فولادی شدند تا به این وسیله بتوانند تولیدات خود را در داخل کشور به فروش برسانند, زیرا با این میزان تعرفه, تولیدکنندگان داخلی قادر به رقابت با محصولات وارداتی نیستند.
بر این اساس تعرفه واردات فولاد در سال ۱۳۹۵ به حداکثر ۲۰درصد و در رابطه با محصولات فولادی مانند ورق, نوار,پروفیل و میلگرد ابه ۲۶درصد رسیده است؛ این در حالی است که تا پایان سال گذشته نرخ تعرفه برای واردات فولاد به ایران بین ۱۰ تا ۲۰درصد بود. از سوی دیگر تعرفه واردات انواع ریل مورد مصرف در صنعت آسانسور که یکی از محصولات فولادی به‌شمار می‌رود هم از ۲۰ به ۲۶درصد افزایش یافته است.
همچنین تعرفه واردات نقره آلیاژی به صورت مفتول و سایر نقره‌ها از صفر به ۵درصد, فلزات معمولی با روکش فلزات گران‌بها از ۷ به ۱۵درصد و محصولات سنگ‌های گران‌بها و نیمه‌گرانبها از ۱۵ به ۳۲درصد افزایش یافته است.

لزوم اصلاح زیرساخت‌ها
در این‌باره یکی از کارشناسان ارشد بازار سرمایه معتقد است, فولاد از صنایع پایین‌دستی سنگ‌آهن به‌شمار می‌آید و کشور ما در این صنعت مزیت ندارد.
محمدعلی احمدزاده‌اصل در گفت‌وگو با صمت تخصیص تعرفه به این صنعت را مناسب ندانست و بیان کرد: هر اندازه افزایش تعرفه برای صنعت فولاد در نظر گرفته شود, این صنعت تنبل بار می‌آید و به این ترتیب فولادسازان به دنبال بهبود و اصلاح ساختارهای خود نخواهند بود.
وی با اشاره به اینکه افزایش تعرفه‌ها موجب خواهد شد تا فولادسازان به فکر اصلاح زیرساخت‌های خود نباشند, بیان کرد: با این میزان وضع تعرفه‌ها, فولادسازان بار افزایش هزینه‌های تولید خود را هم از طریق افزایش قیمت و هم با افزایش تعرفه همزمان پوشش می‌دهند و به دنبال اصلاح فناوری‌های مربوط به خود نخواهند بود.
احمدزاده‌اصل با اشاره به اینکه در چند دهه گذشته صنایع فولادی به دلیل تحریم‌های بین‌المللی از فناوری روز استفاده نکرده‌اند, اظهار کرد: درحال‌حاضر فولادسازان در کشور ما از فناوری‌های روز عقب هستند و در سال‌های اخیر به دلیل اعمال تحریم‌ها, فعالیت مناسبی نداشتند.
این کارشناس ارشد بازار سرمایه ورود سرمایه‌گذاران خارجی به صنعت فولاد را مفید ارزیابی کرد و گفت: در پساتحریم و با جذب سرمایه‌ها و منابع خارجی علاوه بر ورود نقدینگی مناسب به این بازار, باید شرایط به گونه‌ای باشد تا فناوری‌های نوین نیز به این صنعت وارد شود و صنعت فولاد خود را احیا کند.

اصلاح تعرفه‌ها
در این میان برخی از کارشناسان اصلاح تعرفه‌ها را از ضرورت‌های بهبود وضعیت فولاد سازان عنوان می‌کنند.
یکی دیگر از کارشناسان بورسی معتقد است, اصلاح نظام تعرفه واردات فولاد یکی از ضرورت‌های خروج از رکود است. هاشم باروتی در گفت‌وگو با صمت با اشاره به اینکه برای افزایش رقابت در انواع مقاطع فولادی باید تعرفه واردات اصلاح شود, بیان کرد: دولت باید با اصلاح تعرفه واردات علاوه بر از بین بردن انحصار, شرایطی را مهیا کند تا صنعت فولاد در کشور از رکود خارج شود. وی به تغییرات قیمتی محصولات معدنی در سطح جهان اشاره کرد و گفت: افزایش قیمت‌های جهانی موجب شده تا تولیدکنندگان مقاطع فولادی با رونق بیشتری تولیدات خود را افزایش دهند و از سوی دیگر دولت با افزایش پروژه‌های عمرانی و همچنین رونق ساخت‌وساز شرایط بهتری را برای فولادسازان فراهم کند.
باروتی ورود به بازارهای جهانی را علاوه بر توسعه مناسبات نیازمند ایجاد رقابت‌پذیری در محصولات خواند و بیان کرد: بسیاری از صنایع معدنی ایران با قیمتی بسیار بالاتر از قیمت جهانی عرضه می‌شوند از این رو باید دولت قیمت تعرفه وارداتی مقاطع فولادی را اصلاح کند تا زمینه ورود تولیدکنندگان ایرانی به بازارهای جهانی نیز فراهم شود. از سوی دیگر رکود ایجادشده در این بخش نیز با اصلاح تعرفه‌ها و ایجاد رقابت کاهش یابد.

سخن آخر ( واردات فولاد )
در سال‌های اخیر نه‌تنها واردات فولاد از چین تولیدات داخلی را در معرض بحران قرار داده بلکه کاهش فعالیت‌های عمرانی و رشد هزینه‌های جاری برای تولیدکنندگان داخلی نیز
مشکل آفرین شده بود اما دولت باید با اعمال تعرفه سنگین بر واردات فولاد, بتواند از تولید داخلی حمایت کند.
در حال حاضر انبارهای فولادسازان مملو از تولیدات فولادی شده و این صنعت در رکود قرار دارد اما با شرایط فعلی نیاز است تا دولت از تولید داخل حمایت کند و همچنین با اعمال سیاست‌های تشویقی صادرات را افزایش دهد. از سوی دیگر دولت برای خروج از رکود, باید بودجه‌های عمرانی مناسبی را تخصیص دهد که ضامن توسعه بخش‌های مختلف شود و اجرای پروژه‌های جدید ازجمله توسعه خطوط متروی شهری, پل‌سازی, ساخت‌وساز مسکن و احداث واحدهای مختلف صنعتی می‌تواند در رشد تولید واحدهای فولادسازی داخلی نقش داشته باشد. اما نکته مهم آن است که به دلیل تحریم‌های بین‌المللی, فولادسازان از فناوری‌های روز فاصله بسیار زیادی دارند و این میزان اعمال تعرفه نباید موجب شود تا آنها تلاشی برای کسب فناوری نداشته باشند.